جمعی از پژوهشگران پژوهشکده باستان شناسی کشور به سرپرستی دکتر خانی از آثار باستاتی بخش فورگ دیدن کردند.
دکتر خانی پور سرپرست تیم پژوهشی مرکز باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری پس از حضور در بخش فورگ و بازدید از تپه های باستانی و آثار تاریخی این بخش در مصاحبه با خبرنگار عصر داراب نیوز گفت: این سفر به دعوت میراث فرهنگی انجام شده تا کاوش هایی که در فصل اول در هیربدان انجام گردیده ارائه داده و دو روز هم در بخش فورگ فعالیت کنیم.
وی در خصوص نقشه باستان شناسی کشور گفت:در کل کشور از قبل از انقلاب بحث اطلس باستان شناسی ایران مطرح بود تا کل آثار تاریخی که از دوره پارینه سنگی تا متأخر اسلامی در ایران داریم شناسایی کنیم. در بسیاری از شهرها انجام شده اما در شهرستان داراب هنوز کامل نشده است.
وی با اشاره به تکمیل نقشه باستان شناسی داراب گفت: پروژه ای تحت عنوان بررسی باستان شناسی داراب داریم که از طرف پژوهشکده باستان شناسی برای تکمیل نقشه باستان شناسی در شهرستان داراب از سال ۱۳۹۷ شروع شده است.
دکتر خانی پور در خصوص اولین پژوهش های باستان شناسی در داراب گفت: اولین پژوهش های باستان شناسی شهرستان داراب بررسی هایی است که استایم در دهه ۱۹۳۰ انجام داده است. بعد از آن میروشجی داریم که در فسا و در دشت مرکزی داراب بررسی انجام می دهد اما در فورگ و رستاق بررسی انجام نداده است.
وی در ادامه افزود: قرار بود در یک فصل؛ بررسی هایی در کل شهرستان داراب یعنی سه بخش را انجام دهیم اما وقتی شروع کردیم تعدد آثار در داراب زیاد بود و نتوانستیم همه آثار را بررسی کنیم. تمرکز بیشتر روی دشت مرکزی داراب بود، چند روزی هم همکاران بررسی هایی در رستاق و فورگ انجام دادند. با توجه به موقعیتی که داشتیم من نتوانستم همراه با دوستان باشم و اعضای تیم بررسی ها را انجام دادند. با توجه به آثاری که کشف شد برای من جالب بود که به عنوان سرپرست تیم، بررسی ها را انجام دهم.
خانی پور قلعه بهمن فورگ را یک اثر مهم تاریخی دانست و افزود: در قلعه بهمن با توجه به عکس ها و گزارش هایی که تهیه شده بود برای من جالب بود که با یک دژ عظیم روبرو هستیم ولی من متأسفانه آن را ندیده بودم. این بود که از قلعه بهمن بازدید کردیم. در منابع دوره تاریخی، همیشه از فورگ با قلعه بزرگ آن یاد می کنند. مثل ابن بلخی یا بسیاری از جغرافی نویسان، وقتی از فورگ یا فورک نام می برند از قلعه تاریخی آن یاد می کنند. بالاخره در بررسی هایی که انجام دادیم این قلعه را دیدیم.
این پژوهشگر باستان شناسی از استقرار پیش از تاریخ در این منطقه خبر داد و گفت: چون مطالعات من مربوط به پیش از تاریخ است، استقرار پیش از تاریخی در این منطقه را مورد بررسی قرار دادیم، به همین خاطر از تل همتی و تل سیاه و چند تپه که اطراف آن بود بازدید کردیم. این نشان می دهد قدیمی ترین شواهدی که ما تا الان داریم مربوط به دوره نوسنگی با سفال است که از تپه همتی به دست آمده است.
دکتر خانی سفال های بدست آمده در فورگ را از نوع سفال بیزدان داراب دانست و گفت: سفال هایی که در داراب می شناسیم تحت عنوان سفال های بیزدان معروف هستند. هر چند کاوش باستان شناسی تا حالا در محوطه های مربوط به این دوره انجام نشده اما با مقایسه سفال هایی که در منطقه وجود دارد با سایر مناطق فارس می بینیم که اولا؛ سفال نوع بیزدان، سفال مختص به خود داراب است. سفال هایی که همزمان با این در مرودشت وجود دارد از نوع سفال های موشکی یا جری هستند، اما در داراب نشان می دهد که متفاوت از سایر دشت هاست و فرهنگ مختص به خودش تحت عنوان بیزدان دارد.
وی از قدمت ۸ هزار ساله فورگ خبر داد و افزود: در بررسی هایی که انجام دادیم متوجه شدیم که دشت فورگ هم مانند دشت داراب در دوره نوسنگی یعنی حدود ۸ هزار سال پیش، فرهنگ نوع بیزدان را دارد که سفال های شاخص آن را امروز به دست آوردیم.
خانی از شناسایی سفال های شمس آباد با قدمت بیش از ۷ هزار سال خبر داد و گفت: بعد از سفال های بیزدان سفال های خشن داریم که در دشت مرودشت به واسطه کاوش هایی که انجام شده و در گاه نگاری فارس به آنها سفال های شمس آباد گفته می شود وجود دارد. تاریخی که باستان شناسان برای این ارائه داده اند حدود ۷۲۰۰ تا ۷۶۰۰ قبل از میلاد هست که ما سفال های مشابه سفال های شمس آباد را در منطقه فورگ شناسایی کردیم که در هزاره ششم قبل از میلاد این منطقه مورد توجه استقرارهای انسانی قرار گرفته است.شمس آباد حدود ۷۴۰۰ تا ۷۵۰۰ سال پیش است و محوطه شاخصی که در منطقه فورگ داریم تل سیاه فورگ است.
وی در خصوص تل سباه فورگ گفت: شاید محوطه معروفی از فورگ بخواهیم نام ببریم تل سیاه است که سفالهای قابل مقایسه با سفال های دوره باکون در فارس یا یحیی هفت در کرمان دارد که نشان می دهد در ۶ تا ۷ هزار سال قبل از حال ما سفال های منقوش را در منطقه فورگ داریم.
دکتر خانی پور در خصوص دلایل اهمیت فورگ گفت: فورگ از نظر زیست محیطی منابع آب کافی و زمین های حاصلخیزی دارد و می تواند منطقه مستعد برای استقرارهای انسانی در دوره های مختلف باشد از این نظر اهمیت دارد و دلیل دوم اهمیت آن موقعیت قرار گیری جغرافیایی آن است که به عنوان یک منطقه بینافرهنگی که استقرارها و فرهنگ هایی که در فارس شناسایی شده تقریبا با فرهنگ کرمان پیوند می دهد. منطقه عبوری که داریم از کرانه های خلیج فارس یا شمال تنگه هرمز راه های ارتباطی آنها در دوره های مختلف از فورگ می گذشته است. از دوران نوسنگی تا دوران تاریخی و اسلامی همواره منطقه فورگ یک منطقه گذرگاهی دارای اهمیت بوده است. آثار تاریخی و اسلامی که در این منطقه شناسایی شده همچنان این اهمیت را نشان می دهد بحث پارینه سنگی در دشت داراب است که شناسایی کردیم. بررسی همکاران ما در سواحل شمال خلیج فارس و تنگه هرمز انجام دادند شواهدی پیدا کردند که نشان می دهد منطقه فورگ که منطقه گذرگاهی هست می تواند استقرار در دوره پارینه سنگی هم داشته باشد. با توجه به اینکه بررسی های ما در فورگ کامل انجام نشده و خیلی مختصر بررسی انجام شده احتمالا با تکمیل بررسی ها، آثار دوران پارینه سنگی هم در اینجا شناسایی کنیم.
گفتنی است دکترخانی پور و کارشناسان همراه، پس از بازدید از تل سیاه ـ قلعه بهمن شاه ـ و تپه ها و تل های پراکنده ی محدوده ی تالاب روستای مرز، ضرورت کاوشگری در بخش وسیع فورگ را یاد آور شدند.
ه
۹
بسیــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــار عالی
خبـــــــــــــرخوبی بود امیدوارم
میراث فرهنگی تکانی بخورد