عصر داراب نیوز_جلیل سلمان- مدتی است زمزمه هایی به گوش می رسد که برخی همسایگان قصد مصادره عالم و دانشمند دارابی« محمد بن محمد دارابی» به نفع شهرستان خودشان دارند این در حالی است که تاریخ و اسناد مکتوب در مجامع علمی و کتابخانه های معتبر گویای اینست که وی دارابی الاصل بوده و کسی نمی تواند با جعل تاریخ این سرمایه معنوی را از آن خود نماید.
به نقل از یاقوت حموی در کتاب معجم البلدان(ج۲)، بسیاری از دانشمندان از دارابگرد بوده اند. شخصیت هایی نظیر؛ بوعلی حسن پسر محمد پسر یوسف دارابگردی، خطیب بزرگ دوران و اندیشمندانی همچون ابراهیم پسر حسین صوفی از جمله چهره‌های شناخته شده در کتبی همچون معجم، الانساب(ج۲) و شرح سنن ابی داود(ج۶)، الذریعه و تذکره ها هستند.
بررسی اسناد و مدارک موجود نشان می دهد شهر داراب بواسطه عالمان و اندیشمندان توانا و برجسته خود توانسته است ضمن حفظ وحدت رویه در روند تولید علم و دانش، پایگاه علمی خود در فارس و ایران را نیز محکم تر از پیش نماید.
ظهور مولاناهای دارابی نظیر؛ مولانا پناهی، مولانا رضایی، مولانا عالمی دارابگردی، مولانا علامی، حکیم عباس دارابی، محمد بن محمد دارابی متخلص به عارف و شاه و صاحب دهها تالیف ارزشمند، مقیم دارابی، شوقی دارابی، بهار دارابی، قدسی دارابی و دهها شاعر و دانشمند برجسته و مطرح در کشور نشان می دهد که داراب فارس همچون دارالعلمی بی رقیب به مثابه ستاره ای درخشان در آسمان علم و ادب ایران درخشیده است.
اما محمد بن محمد دارابی متخلص به عارف و شاه را می توان متمایزترین فرد در میان چهره های علمی فارس و ایران در قرن یازدهم هجری تلقی نمود.او را شاه محمد دارابگردی نیز گفته اند که موطن خود را در کتاب ارزشمند لطیفه غیبی داراب فارس آورده است. از ایشان، ریاض االعارفین فی شرح صحیفه سیدالسجادین، لطیفه غیبی(غیبیه)، مقامات السالکین، شرح الکافی، تذکره لطائف الخیال و دهها اثر ارزشمند بجا مانده که برخی به عربی و برخی نیز به زبان فارسی نگاشته شده است.
کتاب اثرآفرینان، شاه محمد دارابجردی را فرزند عارف و در ذیل آثار او لطیفه غیبیه را نیز مرقوم نموده است. محمد بن محمد دارابی بنا به سه سند اخیر که در کتابخانه ملی ایران،کتابخانه مجلس شورای اسلامی و موزه ملک به دست آمده خود را اهل داراب معرفی نموده اند.
سند اول-نسخه خطی لطیفه غیبی(خط انتهایی)، کتابخانه ملی ایران، شماره سند:۱۲۳۴۴۹۰
سند دوم، نسخه خطی لطیفه غیبی(صفحه سمت چپ)، موزه ملک، شماره سند:۱۳۹۳٫۰۴٫۰۱۴۸۱/۰۰۷
سند سوم-کتاب لطیفه غیبی(صفحه۴۳)، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره سند:۸۹۴۱/۵۰۴۸۰-شماره قفسه۳۳۵۷
ایشان در لطیفه غیبی داستانی را از سال هزار و شصت و دو هجری در هندوستان نقل می نمایند که در دو نسخه موجود نیز آمده است
در همین راستا مرکز مطالعات ایندارگاندی هندوستان ضمن انتشار فرهنگنامه ادبی هند و فارسی در سال ۱۹۹۵ میلادی توسط پروفسور نبی هادی که در ایران نیز ترجمه شده است محمد بن محمد دارابی را اهل دارابگرد فارس و او را صاحب کتب ارزشمند «لطیفه غیبی» و «تذکره لطائف الخیال» معرفی نموده است.
اثر آفرینان نیز در جلد سوم خود ایشان را بدین ترتیب معرفی می نماید:
-شاه محمد دارابجردی، فرزند عارف شیرازی. (سنه یازدهم قمری)
شاعر، متخلص به عارف و شاه. ایشان از داراب ِ شیراز بود. نزد شیخ بهایی تلمذ کرد. در شوشتر مدتی نزد قاضی نورالله شوشتری (شهادت ۱۰۱۹ قمری) به همراه صفایی شوشتری ( م ۱۰۷۴ قمری) به مقابله حدیث پرداخت. او در هر علمی آگاهی داشت. حزین لاهیجی در روزگار جوانی در شیراز نزد وی تلمذ کرده است و گوید او در شیراز درگذشت. شاه محمد به قصد زیارت عتبات از ایران خارج شد و پس از زیارت، در ۱۰۶۲ قمری به هند رفت. در ۱۰۶۶ قمری به قصد زیارت امام رضا (ع) به ایران بازگشت و پس از زیارت امام رضا (ع) و زیارت مزار شاه قاسم انوار در تربت جام و سفر به شیراز و اصفهان به هند بازگشت و در ۱۰۷۶ قمری تذکره « لطائف الخیال» را تکمیل کرد. او در سال ۱۰۸۳ قمری به ایران بازگشت و در اصفهان نصرآبادی او را دیدار کرد. به آورده نصرآبادی از خَیّرین روزگار خود بود و به نیازمندان کمک می کرد.
از دیگر آثار وی: رساله « لطیفه غیبیه» در شرح مشکلات دیوان حافظ، « مقامات السالکین» ، در مصطلحات موسیقی و آرای دانشمندان اسلامی درباره روایی و ناروایی غناء می باشد.
منابع ذکر شده در ذیل توضیحات شاه محمد دارابجردی: تاریخ ادبیات ایران جلد پنجم، ۱۷۹۱ و ۱۷۹۳- تاریخ تذکره های فارسی، جلد دوم، ۸۷-۹۹ -تذکره المعاصرین ۱۱۱-۱۱۳ و ۲۴۵ -تذکره نصرآبادی۱۸۶-الذریعه، جلد نهم، ۴۹۷و ۹۹۶ و ۹۹۷ -ریاض العلماء، جلد پنجم، ۲۷۴ و ۲۷۵ -صبح گلشن ۲۲ -فرهنگ سخنوران ۴۹۱ -کاروان هند، جلد دوم، ۸۵۴-۸۵۰ -مخزن الغرائب، جلد دوم، ۱۰۴۱-۱۰۴۲
ثبت دیدگاه